,,Pitao sam se: kakav je u stvari punk-rock? Koliko neprijatan? Otpanjivao sam svoje malo pojačalo najjače što sam mogao. Jednostavno nisam imao pojma šta to radim. Ipak, to je bio dobar način oslobađanja, bio je to moj posao, moja misija. Bio sam uveren da je to što radim specijalno i dobro, da imam nešto da dodam tom rock and rollu, da pokažem ljudima da umem da pravim odlične pesme“ , prisećao se Kurt Cobain (sada već odavno pokojni), pevač, gitarista i autor većine pesama kultnog američkog underground benda iz Siettla - Nirvana, rodonačelnik novog talasa i muzičkog pokreta nazvanog Grunge, koji je krajem osamdesetih i početkom devedesetih godina prošlog veka krenuo iz grada Jimi Hendrixa i depresije i zapalio svet. 
 

Load up on guns, bring your friends
It's fun to lose and to pretend
She's over bored and self assured
Oh no, I know a dirty word

Hello, hello, hello, how low?
Hello, hello, hello!

With the lights out, it's less dangerous
Here we are now, entertain us
I feel stupid and contagious
Here we are now, entertain us
A mulatto
An albino
A mosquito
My libido
Yeah, hey, yay

I'm worse at what I do best
And for this gift I feel blessed
Our little group has always been
And always will until the end

Hello, hello, hello, how low?
Hello, hello, hello!

With the lights out, it's less dangerous
Here we are now, entertain us
I feel stupid and contagious
Here we are now, entertain us
A mulatto
An albino
A mosquito
My libido
Yeah, hey, yay

And I forget just why I taste
Oh yeah, I guess it makes me smile
I found it hard, it's hard to find
Oh well, whatever, never mind

Hello, hello, hello, how low?
Hello, hello, hello!

With the lights out, it's less dangerous
Here we are now, entertain us
I feel stupid and contagious
Here we are now, entertain us
A mulatto
An albino
A mosquito
My libido

A denial!

Bila je to stara-nova punk rock revolucuja, njegov ,,mutantni“ oblik sastavljen od tri riffa, mnogo besa i urlanja, ili, kako je neko lucidno i pronicljivo primetio: ,,bile su to savršene pop melodije Bitlsa isprljane durovima i agresijom, pretvorene malom korekcijom forme u underground“. Izranjajući iz muzičkog podzemlja turobnog američkog Zapada krajem osamdesetih( kao očiti primeri tzv. izgubljene generacije X), bendovi poput Nirvane, Pearl jam ili Soundgarden (sa iscepanim farmericama, košuljama ,,flanelkama“ i, uglavnom, crnim starkama, kao delom imagea otpadnika) na prepad su osvojili svet- bila je to poslednja u nizu ,,tihih“ revolucija i mena nesalomivog rock and rolla, transformacija njegovih bazičnih ideja o jednostavnosti, nesputanosti i spontanosti, priča započeta davnih pedesetih godina dvadesetog veka( ili samo nastavljena pojednostavljenjem bluesa, jazza, rhythm&bluesa, countryja- izvorišta sve moderne pop muzike...).

Album koji je predstavljao sumu svega pomenutog (,,Nevermind the bollocks...“ generacije X, ljudi rođenih između 1967.-1974., a potom odbačenih) bio je Nevermind, objavljen septembra 1991., kao i presudni singl ,,Smells like teen spirit“, pesma koja sublimisala duh vremena i oduvala sve pred sobom. Ključna ličnost pokreta bio je Cobain, idejni vođa, ,,glavna opasnost“ i autor, ,,John Lennon pomenute generacije“. On sam na sledeći način tumači pesme Nirvane: ,,Naše pesme imaju klasični pop standard: strofa, refren, strofa, refren, solo, loš solo. Sve u svemu mi zvučimo kao da ,,Black Flag“ i ,,Black Sabbath“ zlostavljaju ,,The Bay City Rollers“ i ,,The Knack“.

Sell the kids for food
Weather changes moods
Spring is here again
Reproductive glands

Hey - he's the one
Who likes all our pretty songs
And he likes to sing along
And he likes to shoot his gun
But he knows not what it means
Knows not what it means, when I say:

He's the one
Who likes all our pretty songs
And he likes to sing along
And he likes to shoot his gun
But he knows not what it means
Knows not what it means when I say ah...

We can have some more - nature is a whore
Bruises on the fruit - tender age in bloom

Hey - he's the one
Who likes all our pretty songs
And he likes to sing along
And he likes to shoot his gun
But he knows not what it means
Knows not what it means, when I say:

He's the one
Who likes all our pretty songs
And he likes to sing along
And he likes to shoot his gun
But he knows not what it means
Knows not what it means when I say ah...

He's the one
Who likes all our pretty songs
And he likes to sing along
And he likes to shoot his gun
But he knows not what it means
Knows not what it means when I say:

He's the one
Who likes all our pretty songs
And he likes to sing along
And he likes to shoot his gun
But he knows not what it means

Knows not what it means
Knows not what it means when I say ah...
 

Ključna Smells like teen spirit, krik generacije bez budućnosti, po rečima samog autora sarkastična je reakcija na pokušaj izvođenja revolucije, ali u isto vreme i podržava ideju o revoluciji. Sam tekst kroz bes i zbunjenost ismeva ideju da treba dići pobunu, ali istovremeno ne odustaje od stava da je ideja o revoluciji lepa misao. ,,Uhvatio sam se u zamku preteranog osuđivanja svoje generacije. Mislim, nije bilo ni jedne jebene stvari koju smo mi kao generacija mogli da promenimo“ , objašnjavao je Cobain vlastitu misiju,, glasa jedne generacije“. Bez obzira na sve kontradikcije, prodaju snova i etabliranje unutar sistema kada napustite korene, underground marginu ili garažu, iz koje ste krenuli put misije menjanja svega (što je posebno razjedalo Cobaina, kao i mnoge pre njega), pesme su te koje su ostale za sva vremena, bar kao deo kolekcije sada već prašnjavih polica sećanja i zaborava. ,,Smells like teen spirit“ bila je energetsko čudo, krik besa i nemoći, prepuna gruva, sirove energije koja saseca i kulminira u refrenu poput tempirane bombe. Osećaju se frustracija, gnev i sarkastičnost koji nadiru u talasima- iz garaža Siettla ka obalama sveta industrije i komercijalizacije svega, pretvaranja pokreta u pomodarstvo, stil i etiketu koja se prodaje medijski zaglupljenim konzumentima i... tako u krug, do kraja sveta koji je smisao našao u radu, proizvodima, kupovini, potrošnji i ponovnom radu za neke nove ,,usrećiteljske“, ,,preko potrebne“ stvari... Oseća se prezir prema svetu gde je sve na prodaju i svetu kome više emocije i empatija nisu potrebni... kao i običan čovek, koji misli svojom glavom i oseća, oseća se prevarenim i poniženim... Svest o tome da su ,, prodaja i etiketa“ neizbežni užasno je frustrirajuća, ali...

I'm so happy, 'cause today I've found my friends
They're in my head
I'm so ugly, that's okay, 'cause so are you
We've broke our mirrors
Sunday morning, is every day for all I care
And I'm not scared
Light my candles, in a daze, 'cause I've found God

Yeah, yeah
Yeah, yeah
Yeah

I'm so lonely, that's okay, I shaved my head
And I'm not sad
And just maybe I'm to blame for all I've heard
But I'm not sure
I'm so excited, I can't wait to meet you there
But I don't care
I'm so horny, that's okay, my will is good

Yeah, yeah
Yeah, yeah
Yeah

I like it, I'm not gonna crack
I miss you, I'm not gonna crack
I love you, I'm not gonna crack
I killed you, I'm not gonna crack
I like it, I'm not gonna crack
I miss you, I'm not gonna crack
I love you, I'm not gonna crack
I killed you, I'm not gonna crack

I'm so happy, 'cause today I've found my friends
They're in my head
I'm so ugly, that's okay, 'cause so are you,
We've broke our mirrors
Sunday morning, is every day for all I care,
And I'm not scared
Light my candles, in a daze, 'cause I've found God

Yeah, yeah
Yeah, yeah
Yeah

I like it, I'm not gonna crack
I miss you, I'm not gonna crack
I love you, I'm not gonna crack
I killed you, I'm not gonna crack
I like it, I'm not gonna crack
I miss you, I'm not gonna crack
I love you, I'm not gonna crack
I killed you, I'm not gonna crack

Ništa manje opasna i razarajuća nije ni In bloom (slengovski izraz za sjebanost). Dok Kurt ironično peva o tipu koji maše revolverom i peva, slušajući Nirvanu, iz pozadine čvrste ritam sekcije probija se grčeviti, rezignirani vokal, i gitara koja reži, škripi, cvili, urlajući neurotično u ritmu ironije i besa. Sve je nekako u kontradikciji- pop forma i brutalno razarajući punk-rock( dobra stara Glenn Matlock Pistols škola), ironični osmeh i depresivna nepomirljivost, radost i tuga, lirika suprotstavljena haosu gneva, neugledni stihovi i dubina poruke, garažni tvrdi stav i sveopšte populističko ludilo koje je album izazvao, rasprodaja ideala i snova, s jedne, i (ne) mogućnost odustajanja od svega...

Iz oštrice, tanane niti koja neprestano varniči i deli dve nepomirljive strane i stava- blještavilo i laž industrije zabave, s jedne, i nezavisni, slobodarski duh alternative,s druge strane, izbija niz vanvremenskih pesama i unutrašnji sjaj autora, ,, miris dečije duše“... Genijalni, akustični pop klasik Polly, trominutno čudo koje komentariše istinitu, brutalnu priču o silovatelju i žrtvi, nadovezuje se lepotom na izvanredni Lithium, u kojem Cobain oduševljeno saopštava svetu,, kako je radostan jer je upravo našao prijatelje, tu, u svojoj glavi“, svojim karakterističnim ironičnim tonom i kezom, kroz zube. Savršena pop melodija potom naprosto eksplodira u ,, grunge“ ludilo i žestoki rock and roll. Something in the way, još jedan klasik, melanholija na ivici bluesa, opisuje Cobainove dane provedene ispod mosta u rodnom gradu.

Underneath the bridge
The tarp has sprung a leak
And the animals I've trapped
Have all become my pets
And I'm living off of grass
And the drippings from the ceiling
It's okay to eat fish
'Cause they don't have any feelings

Something in the way, mmm
Something in the way, yeah, mmm

Underneath the bridge
The tarp has sprung a leak
And the animals I've trapped
Have all become my pets
And I'm living off of grass
And the drippings from the ceiling
It's okay to eat fish
'Cause they don't have any feelings

Something in the way, mmm
Something in the way, yeah, mmm

Ploča ,,Nevermind“ ostaje jednim od ključnih albuma devedestih, kao i rock istorije uopšte. Prikazala je svojom kreativnom lepotom snagu jednog genijalnog autora i čoveka, stavove i rezignaciju jedne izgubljene generacije, izbacila underground na svetlost dana i oduvala mediokritete. Ideolog benda, albuma i pokreta- Kurt Cobain, otišao je svojevoljno 5.aprila 1994., upisavši se zauvek u besmrtni ,, klub 27“, praveći na nebu neviđenu žurku i društvo velikanima  kao što su Morrison, Johnson, Hendrix, Zappa, Lennon ili Jones... U amanet je ostavio bolnu poruku o empatiji teško obolelom bezdušnom svetu (potpisanu sačmaricom marke ,, remington“ i vlastitom krvlju!), kao i vanvremensku muziku koja putujući kroz beskraj prostorvremena osvetljava put i ulazi u srca svih onih koji mogu da je osete i radosno prihvate...

Cobainov punk-rock je zaista bio Božiji dar... večiti podsticaj za istinske rock and roll misionare, autore nekih novih, budućih ploča koje će jednog lepog dana promeniti sve(t)...

Dragan Uzelac